Setu plijadurioù all ijinet ganeomp er Bradenn diwar-goust Ripe, ki bihan an ti. Ur razhetaer gell ha du hag en doa kresket un tammig muioc’h eget re e spesad. Ne oa ket ar paour-kaezh sur eus gouenn e dad. Padal e oa bet gwerzhet da’m zud-kozh evit bezañ a ouenn vat. Degemeret e oa bet hor mignon ganeomp hep sellout gant evezh ouzh e liv hag e orin. Ni, da lavarout eo ma c’hamalad Roger ha me, war vordik nav bloaz pep hini (1). Pell e oamp o chom diouzh ar bourk hag e ziduamantoù. Ar skinwel ne oa ket ijinet c’hoazh. Ne oa ket anv deus c’hoarioù video. Ret e oa deomp kavout hon diduelloù en-dro dimp. Ripe a voe ur c’hoariell vev hag ur c’hoarier dibar.
Dav eo d’ar c’hi-kazeg sachañ sammoù pounneroc’h-pounnerañ staget ouzh e wakol gant sugelloù ijinet ganimp. Rankout a ra ar galouper sikour ac’hanomp p’emaomp o redek tro-dro d’ar Bradenn — ne oa ket anv eus « cani-cross» c’hoazh — ha poan hon eus oc’h adkavout hon anal. Ne blij ket ar c’hizhier dezhañ. War o lerc’h eo douget ar razhetaer er grignoloù. Lammat a ra a-razailh war un targazh dizoloet. Poursuet eo an tec’her dre ar maezioù betek ur wezenn bennak ma vez kavet repu enni gantañ. Goude-se eo dimp hon-daou kenderc’hel ar poursu o pignat en torgos derv.

An torgosoù-derv. (Lucien Pouëdras)

Dre eurvad en deus digolloù. Bep beure e c’hall lipat laezh ha chokolad em bolenn. Ouzhpennañ a ran flouradennoù. Kregiñ a ra gant e wir vakañsoù pa vez echu hon ehanoù bras. Kollet eo e stael gantañ. N’eo ket ur sportour-sac’h-poan ken. Distroet eo Ripe da vezañ ur c’hi, en e c’hourvez dindan an daol, o harzhal pan emañ paotr-al-lizhiri o vont tre, o kas war-gil ar yer re zichek a glud war stalaf-izel an nor, o vont gant ar saout trema ar peuriñ.
A-dreñv an ti, etre ar selier hag ar wazh emañ ur pikol a wezenn-dilh. Re uhel eo brankoù an ozhac’h meurdezus-se evit ma vefe tu da bignat ennañ! Koulskoude omp tamallet da vezañ kaset ur falloni da benn ennañ. Merzet en deus ar mevel Frañsez un neizh a c’hlaziged e beg ar wezenn. Kaouedet en deus ar pichoned a zo maget bepred gant o zud a-dreuz mailhoù ar grilhaj. Un abardaez, e verz Frañsez eo digor dorig ar gaoued... ha nijet kuit al laboused mat da vezañ debret. E fulor ez a an den trubardet. Hervezañ, omp kablus eus an «torfed ». Ha ni da nac’hañ gant nerzh. Hervezomp, ar c’hizhier zo da damall. Ar friponed-se —laeron daonet— zo gwelet fall gant an tiad. Pa vez goroet ar saout er c’hraou, e vezont war api gant o daoulagad envel ouzh regez en deñvalijenn. Spiañ a reont evit lipat dre laer takennoù laezh pa vez skuilhet ar sailhad er bidon dre an torchouer… Koulskoude n’hall ket ur c’hazh bountañ war branell ar gaoued. Pep tra a deur ar bec’h warnomp. Ha padal n’on ket evit tizhout an neizh re uhel. Ma mignon, marteze...

Emañ o kouezhañ ar saprenn-groaz (Lucien Pouëdras)

D’ar mare e voe bet kaset an tredan d’an ti-feurm —bloavezhioù 1956-1957— e voe diskaret dizamant ar wezenn ramzel evit lakaat ur peul-tredan en he flas. Diouzh klevout ar goadourien e veze eus koad-tilh danvez evit aozañ boestoù-fourmaj laezh. Pebezh diskar ! Diouzh e sav-sonn eo kouezhet ar ramz loc’hus war an douar-patatez. Astennet eo war e gostez, kollet gantañ e rogentez. A-drugarez da skeulioù ijinet ganimp e kantreomp a-dreuz ar brankoù. Digeriñ a reomp roudennoù, henchañ hentoù evit mont betek bleñch ar wezenn hep terriñ hon gouzoug. Dre un taol harpon eo bet digaset ur sac’h ourgouilh d’an hini heñvel ouzh ar bras eus ar gwez.

— Nebeut a dra a zo ac’hanomp, eme ma mamm-gozh, ur beizantez a feiz virvidik.
En ur c’horn all d’ar Bradenn e kresk ur gerezenn aesoc’h krapat enni. Kerez gwenn-melen o liv a zo diouzh an dibab. Ret eo din lezel o lodenn frouezh saourus gant ar mouilc’hi. E fin an ehanoù bras ne fell ket din distreiñ d’ar gêr gant ma zud. Me a ya d’en em guzhat outo em gwezenn. A-wechoù e vez tabut gant ma zud-kozh. Enni e kavan ur repu evit mouzhañ ma gwalc’h. Ur wezenn degemerus !

Dastumadeg kerez (Lucien Pouëdras)

En he c’hichen ́ m eus gwelet un abadenn kentoc’h dibaot: spazhañ ur marc’h antier. Leurennet eo an arvest gant liñselioù gwenn-kann o sec’hañ a-ispilh ouzh neudennoù. Hualet eo al loan ha kostezet war an douar. Peulioù sanket don a vir outañ da fiñval. Doñvaet eo fulor ar par. Ar marichal —spazher-kezeg anezhañ — a droc’h kouilhoù an aneval o c’hwirinat spontus. Tanet eo ar c’hloaz war-bouez ur pezh-houarn ruz-tan-glaou lakaet warni. Chom a raio siouloc’h ar paour kaezh marc’h troc’h.
Pa vez an noz o tont e miz Eost ez eomp da c’hourvez war ar geot e penn-traoñ ar Bradenn. Sellet a ran ouzh monedone ar gwennilied ha logodennoù-dall —nijadennoù gwagennek— a-us dimp e-kerzh o zroiadoù etre atantoù an tolead.
Atantoù deuet da vezañ dismantroù pe eil-tiez e-kreiz douaroù divent. Diskaret ar girzhier hag ar c’hleuzioù, stanket ar poulloù hag ar ruzelennoù, plaenaet ar c’hrugelloù, freuzet ar c’hlouedoù, diverket harzoù ar parkoù hag aet d’an ankounac’h anvioù ar pradoù...

(1) « Mais à huit ans, neuf ans, dix ans, quand j’habitais au Moulin, tout était joie et tout était présence. Les saisons semblaient se déployer dans l’espace. Le monde était un décor avec ses couleurs tantôt sombres, tantôt claires, avec ses fleurs et son herbe qui apparaissait, disparaissait, venant vers nous, s’éloignant de nous, se déroulant sous nos yeux, tandis que nous-mêmes restions à la même place, regardant passer le temps... " Extrait de « Journal en miettes ». Eugène Ionesco.